Türkiye’de tehlikesiz atık ithalatına ilişkin iş ve işlemlerin yürütüldüğü ticaret bakanlığınca her yıl yayımlanan, “Atıkların İthalat Denetimi Tebliği’nde bazı değişikliklere gidildi. Bu değişikliğe göre atık plastiklerin ve atık baskı devre kartlarının ithalatı yasaklandı. Konya’da atık ürünlerinin geri dönüşümüyle ilgili bir takım firmaların olduğunu söyleyen Konya Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Merve Kalem, “Konya Atıkların geri dönüşümü anlamında başarılı ve etkin bir düzeydedir” diye konuştu.
Atık ürünlerin ithalatının yasaklanmasının nedenlerini anlatan Dr. Öğr. Üyesi Merve Kalem, “Devre Kartları elektronik cihazların içerisinde kullanılmaktadır ve işlevleri gereği ağır metalden oluşan kısımları mevcuttur. Devre atıkları ithalatının yasaklanmasının nedenlerinden birisi üzerinde yoğun bir şekilde ağır metal bulundurmalarıdır. Bu devre kartları bazı geri dönmüşüm firmaları tarafından diğer atıklar ile geri dönüştürüldüğünde, elde edilen geri dönüşüm hammaddeleri üzerinde de ağır metal içeriğine neden oluyordu. Bu ağır metallerin çevre açısından riski oldukça yüksektir. Bu kirletici ve toksit nitelikteki ağır metalleri direkt çevreye verdiğinizde hava, toprak ve su kirliliği üzerinde oldukça önemli rol oynamaktadır. Örneğin, bu kirletici maddeler zamanla yer altı sularına karışık ve bu sular ekolojik çevrim yoluyla insanların ve diğer canlıların bünyesine zamanla geçiş yapar ve canlılar üzerinde bir takım toksit etkileri neden olabilir. Bu gibi nedenlerden dolayı tehlikeli atık sınıfında olan atık devre kartlarının yasaklanması yerinde bir karar olmuştur” ifadelerine yer verdi.
Konya’nın gelişmiş bir sanayi bölgesine sahip olduğunun altını çizen Dr. Öğr. Üyesi Kalem, “Çeşitli kapasitelerde küçük ve orta ölçekli sanayi bölgeleri vardır. Özellikle bu sanayi bölgelerinde yüksek miktarda metal ve plastik atık meydana gelmekte4dir. Metal atıklar ciddi boyutta tehlike barındırmaktadır. Bunların toksit kirleticiliği ve canlılar üzerindeki kanserojen etkisi oldukça fazladır. Bunların geri dönüşümü kapsamında Konya’da faaliyet gösteren firmalar bulunmaktadır. Konya’da metal atıkları direkt geri dönüştürüp atık metalden yeni metal hammadde üreten firmalarımızda vardır. Bu firmalarımızda metal geri dönüşümü sağlıklı bir şekilde gerçekleşmektedir. Yine bu atıkların izlenmesi, denetimi ve yönetimi anlamında da çevre ve şehircilik bakanlığına bağlı birimlerin ve çevre danışmanlık firmalarının Konya’da da etkili olduğunu görmekteyiz. Konya’da çok yoğun miktarda meydana gelen atık türlerinden biri de plastik atıklardır. Bu plastik atıkları aynı şekilde geri dönüştürmediğinizde bertarafı anlamında çok da tercih etmediğimiz diploma alanlarında depolama yöntemi tercih edilirken, yüksek miktarda plastik atığın da geri dönüştürülerek, plastik hammadde üretiminin gerçekleştirdiğini görmekteyiz” dedi.
Plastik atıkların türlerine bağlı olarak toprakta 200/1000 yıl arası da çözülmediğine değinen Kalem, şöyle konuştu: “bir depolama alanı için plastik atıkların dezavantajı, hacimlerini yüksek olmasıdır. Yani çok fazla yer kaplamaktadırlar ve depolama alanlarının zamanından önce dolup ömrünü kısaltabilirler. Plastik atıklar yine toprakta yüzyıllarca çözülmüyor. Çözülmeye başladıktan sonra içerisinde bulunan bir takım organik kirleticiler ve bünyelerindeki boyalardan meydana gelen metal kirleticiler de yine çevreyi, çevrede yaşayan canlıları olumsuz düzeyde etkileyebiliyor. Plastik atıkların geri dönüşüm anlamında da Konya’da faaliyet gösteren oldukça fazla firma bulunmaktadır. Bunlar plastiğin türüne göre faaliyet göstermektedir. Kimi firma yüksek yoğunluklu polietileni geri dönüştürürken kimi firma ise pet atıkları yani pet şişelerin geri dönüşümünü yapmaktadır. Konya atık ürünlerin geri dönüşümü anlamında başarılı ve etkin bir düzeydedir” Kalem, Bazı geri dönüşüm firmalarının geri dönüşüm ekipmanlarına zarar verdiği gerekçesiyle plastik poşetlerin geri dönüşümünü sağlamak istemediklerini belirterek geri dönüşümü zor olan bu poşetlerin ücretli olmasıyla birlikte plastik poşet kullanım oranında düşüş olduğu bu nedenle de, atık oluşturma potansiyelinin azalarak çevre üzerinde kısmen de olsa olumsuz etkisinin azaldığını sözlerine ekledi.
Vatandaşların maske konusunda bilinçlenmesi gerektiğine vurgu yapan Kalem, “Pandemi döneminde özellikle Covid/19 ya da farklı hastalık yapıcı mikro organizmalar ile enfekte olabilecek maskelerin yerlere, dış orama ayılmasıyla birlikte hava ve toprak ortamına bu enfeksiyonlara neden olan mikro organizmaların karışma ihtimali yüksektir. Kesinlikle maskelerin yerlere doğrudan atılmaması gerekiyor. Mutlaka yerleşim birimleri içerisinde belli konteynırlarda bunların toplanıp bertaraf edilmesi gerekiyor. Bunlar bir nevi tıbbi atık sınıfına girmektedir. Tıbbi atıkları sterilizasyon yöntemiyle bertaraf edilmedi gerekir. Bu maskelerin diğer çöplerle bile karışık olarak depolanmaması tavsiye ederiz. Bu anlamda halkımızın bilgilendirilmesi gerekmektedir Konutlarımızın olduğu mahallelerimizde bunlarla ilgili çeşitli özel küçük konteynırlar yerleştirilebilir, çalıştığımız mekanlara özel maske toplama kutuları yerleştirilebilir. Bu maske atıkları kapalı ortamlarda 72 saat kadar bekletildikten sonra uygun yöntemlerle bertaraf edilip uzaklaştırılması gerekmektedir” diye konuştu. Kalem son olarak, çevre kirliliğinin iklim değişikliği üzerindeki etkisine değinerek “Sadece ithal ve kendi ürettiğimiz evsel atıklardan değil, sanayi bölgelerinde faaliyet gösteren, kontrolü ve denetimi sağlanmayan endüstriyel tesislerden meydana gelen atık gazların ve atık sularında iklim değişikliğinde bir etken olduğunu söyleyebiliriz” dedi.
